Tarımsal Gübre Çeşitleri Neler?

Gübreler, tarımsal üretimin verimliliğini ve kalitesini artırmak ve toprağı zenginleştirmek için kullanılmaktadır. Yeterli ve kaliteli bir hasat elde etmek için mahsullere gerekli besin maddelerini sağlayan gübreler kullanılır. Organik ve inorganik çeşitleri vardır. Toprak besinleri toprağa veya doğrudan ürüne uygulanabilir. 

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın gübre önerileri ile ilgili makalesine göre, eksiklikleri tespit etmek için toprak analiz ediliyor ve daha sonra sübvansiyonlu gübreler seçiliyor. Alınan toprak örneklerine ve hasata göre gübre miktarı belirlenir. 

Kaç Çeşit Gübre Vardır? 

Gübreler temel olarak organik ve ticari gübreler olarak ikiye ayrılır. 

Organik Gübreler

Organik gübreler arasında hayvan gübresi, yeşil gübre, kemik unu vb. Yeşil gübre, hümik asit ve kompost da toprak organik besin maddeleri arasında yer almaktadır. Hayvan gübresi, ahırlardan ve kümes hayvanlarından elde edilen gübre, solucan gübresi ve diğer hayvan bileşenlerini içerir.

Yeşil gübre, birçok yeşil parçaya sahip bitkilerde (başlıca baklagiller) kullanılır. Karıştırılan ürünler toprağı sürerek toprağı zenginleştirir ve yeşil gübre toprağı azotla destekler. Kompost, kısmen ezilmiş tarımsal atık kullanır. Kalıntıların fermente edilmesiyle elde edilen karışımlar toprağa hasat verir. 

Ticari gübreler, temel besin maddelerinin içeriğine göre gübre türlerine ayrılır. Azot, fosfor, potasyum ve kompoze gübrelerden bahsedilmektedir. 

Ticari Gübreler 

Toprağa besin sağlayan işlenmiş gübreler paketli olarak satın alınmakta ve kullanılmaktadır. Özellikle azot, potasyum ve fosfor bileşenleri içeren ürünler karışım olarak da sunulabilmektedir. 

Tüm temel gübrelerin yanı sıra çinkolu gübreler, demirli gübreler, magnezyumlu gübreler, kükürtlü gübreler, bakır, mangan ve bor da mevcuttur. Element eksikliğine, toprağa ve mahsulün cinsine göre gübre seçimi yapılarak kullanılabilir.

Amonyum Sülfat Gübresi: Çoğunlukla beyaz olan, şekere benzeyen ve adıyla anılan, yeşil, mavi ve gri renkli de olabilen gübredir. Çok asidik topraklarda amonyum nitrat kullanımı faydalı olabilir. Daha çok kireçli ve kumlu topraklar için önerilen ürün, toprağın pH'ını düşürmeye yardımcı olur. Güç arttırıcı gübre türü azot, kükürt ve fosfor ihtiyacını karşılar. 

Amonyum Nitrat Gübresi: Kireç içerir, 100 kilogram gübre 20-26 kilogram saf azot içerir. Asitli toprakların azot ihtiyacı için tavsiye edilen gübre, pH dengesini de destekler. 

Üre Gübresi: Suda kolay eriyen beyaz ve kokusuz bir gübredir. %46 azot içeriği ile en azotlu gübre olarak bilinir. Uygun fiyat, hızlı etki ve kolay uygulama, üreyi azotlu gübreler arasında tercih edilen bir seçenek haline getirir. 

Kalsiyum Nitratlı Gübre: Kalsiyum ihtiyacının fazla olduğu domates gibi üretimler için 0,5 nitrat formundaki azot destekleyici gübre özellikle tavsiye edilir. CN hızlı bir nitrojen reaksiyonu sağladığı için kolaylık sağlar. Bu, özellikle sulanan arazilerde tarımda avantajlar vaat ediyor. 

Can Gübre: Çeltik ekimi hariç tüm ürünlerde kullanılabilir. Yüzey gübrelemesi için kalsiyum amonyum nitrat içeren bir ürün tavsiye edilir. Yapısında azot bulunur. Nötr reaksiyonlu bir gübre olması nedeniyle tüm toprak yapılarında kullanılabilmesi avantajlıdır. 

Fosforlu Gübre Çeşitleri 

Düşük pH'lı topraklar için önerilir. Fosforlu gübreler özellikle çay ve fındık yetiştiriciliğinde önemlidir. 

Süper Fosfat Gübre: Granül süper fosfatlı gübre, orantılı olarak suda çözünür fosforik asit içerir. NSP olarak da adlandırılabilir. 

 Dikalsiyum Fosfat: Gri toz gübre, %35 P2O5 içerir. Asitli topraklar ve uzun gelişme gösteren bitkiler için önerilir. 

Potasyumlu Gübreler 

Potasyum genellikle toprağımızda yeterli miktarda bulunur. Bilinçsiz tarım veya çok sert çevre koşulları nedeniyle kısırlık meydana gelirse, toprak numunesi alındıktan sonra potasyum takviyesi gerekebilir. 

Potasyum Sülfat: Tüm bitki ve topraklarda kullanılabilir. Potasyum eksikliğinde tercih edilebilir.

Potasyum Nitrat: Potasyum nitrat, %46 oranında potasyum içerir. 

Potasyum Klorür: %60 K2O içerir. Beyaz kristaller halindeki gübre suda tamamen çözünür. Doğada nötr olduğu için toprakta asitlik ve ya alkalilik yapmaz. Tütün ve patates hariç tüm bitkilerde kullanılabilir. 

Potasyum Magnezyum Sülfat: %22 ie %30 aralığında tek bir besin maddesi içeren gübreye bileşik gübre denir. Ana bileşenleri yine azot, fosfor ve potasyumdur. 

Kompoze Gübre Çeşitleri

İçerisinde birden fazla besin maddesi bulunduran gübre çeşitleri; kompoze adını alır. 

Dap gübresi: Diamonyum fosfat içeren gübreye 18 46 da denir. Özellikle kök ve tomurcuk gelişimini destekleyen ürünler azot, kükürt ve fosfat desteği sağlar. Özellikle buğday ve mısır yetiştirmek gibi tahıl üretiminde kullanılır. Ayrıca soya fasulyesi, ayçiçeği, şeker pancarı, zeytin, sebze, meyve ve pamuk yetiştirmek için kullanılır. 

Map gübresi: Mono atmonyum fosfat içeren bir gübre azot ve fosforu destekler. En yüksek fosforlu gübre olarak bilinir. Tane formu ve suda çözünürlüğü ile çiftçilerimize kolaylık sağlamaktadır. Özel çiçeklenme için önerilen gübre aynı zamanda erken hasadı ve artan merle verimini de destekler. 

Gübre Çeşitleri ve Gübre Cinsine Göre Kullanım Alanı 

Gübreler toprağa serpilir, sulama suyu verilir, araçlarla toprağa karıştırılır veya yapraklardan püskürtülür. Gübrenin çeşidine, içeriğine göre uygulama şekli değişirken, ekine ve toprağın ihtiyacına göre kullanım oranları farklılık gösteriyor. İlaçlarla beraber kullanım, uçuculuk, uygulama sıklığı ve diğer gübrelerle karıştırılabilme gibi konularda kullanılacak gübrenin ambalajının dikkatle okunması gerekiyor. 

Temel gübre verilme şekilleri şöyle sıralanır: 

Serpme Usulü: Toprak yüzeyine serpilen gübreler, işleme aletleri ile toprağa karıştırılıyor. Ekim öncesi ve esnasında kullanılan gübrelerin belli bir kısmı büyüme döneminde de tatbik edilebilir. Elle yapılabilen serpme işlemi, aletlerle de gerçekleştirilebiliyor. 

Bant Yöntemi: Tohumları gübrelemek için saban ve çapa gibi basit aletler kullanılabilir. Burada kök beslenmesi açısından çok önemli olan bant gübrelemesi sıklıkla kullanılır. Bu döllenme yöntemine yan döllenme denilebilir. Bant gübrelemesinin, yayılmadan ortalama olarak daha etkili olduğu belirtilmelidir.

Yapraktan Gübreleme: Suda çözünen gübreler yapraklara veya gövdelere uygulanabilir. Püskürtülerek verilen ürünlerin uygulama zamanları önem taşıyor. Bu yöntem yanlış dönemde, yanlış şekilde yapıldığında çiçek ve meyvelerin zarar görmesine neden olabiliyor. 

Fertigasyon: Suyla beraber gübreleme anlamına gelen fertigasyon sırasında suyla karıştırılan gübre toprağa aktarılıyor. Suda kolay eriyen azotlu ve potasyumlu gübreler genellikle bu şekilde veriliyor. 

Depolama ve kullanım talimatlarına harfiyen uyulması hem verim ve kalite hem de güvenlik açısından oldukça önemli görülüyor. Gübrelerin kapalı orijinal ambalajında, nemden ve direkt güneş ışığından korunarak, havalandırılan bir ortamda saklanması tavsiye edilir.